Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom, podobnie jak wcześniej Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, prowadzi aktywne działania nakierowane na współpracę z samorządami. Edukacja, wspieranie, doradzanie, prowadzenie wspólnych projektów to podstawowe działania zespołu kierowanego przez Katarzynę Michalską – kierowniczkę Działu Programów Lokalnych i Przeciwdziałania Przemocy Domowej w KCPU.
Czym zajmuje się kierowany przez Panią Dział?
Jednym z najważniejszych zadań Działu Programów Lokalnych i Przeciwdziałania Przemocy Domowej jest podejmowanie działań na rzecz podniesienia jakości realizacji wojewódzkich i gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii. Służy temu m.in. współpraca z przedstawicielami samorządów przy okazji różnych projektów edukacyjnych (szkoleń, konferencji) organizowanych przez KCPU, jak i wydarzeń lokalnych, na które zapraszani są pracownicy Centrum. Istotnym narzędziem komunikacji z samorządami w tym zakresie są także corocznie przygotowywane i wysyłane do wszystkich samorządów Rekomendacje do realizowania i finansowania gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii.
Rekomendacje to swoisty przewodnik dla gmin, w którym znajdują się m.in. odpowiedzi na pytania dotyczące możliwości wydatkowania środków pochodzących z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych oraz z tzw. małpek. Wskazują one także działania rekomendowane przez KCPU do realizacji jak i działania nierekomendowane z uwagi na brak związku obszarem profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii albo ze względu na ich niepotwierdzoną skuteczność.
Na jakiej podstawie tworzone są te rekomendacje, skąd wiadomo, jakie wątpliwości mają samorządy?
Wyżej wymienione zagadnienia znajdują się w pytaniach, które do nas wpływają z gmin. Rocznie odpowiadamy na blisko tysiąc maili i listów, w których jesteśmy proszeni o interpretację przepisów, możliwość finansowania określonych działań czy wyrażenie opinii na temat rozwiązań przejętych przez dany samorząd itp. Nasz dział współpracuje także ze stowarzyszeniami, ruchami abstynenckimi i organizacjami pozarządowymi. Drugim ważnym nurtem aktywności naszego działu jest przeciwdziałanie przemocy domowej.
Wiem, że ostatnio pracują Państwo nad projektem skierowanym do radnych. To chyba szczególnie ważne zadanie w przededniu wyborów samorządowych?
Ze względu na to, że niezwykle ważną grupą osób dla profilaktyki i rozwiązywania problemów uzależnień są radni, zdecydowaliśmy się na działania, których to właśnie oni będą odbiorcami. Dlaczego akurat ta grupa? Ponieważ to właśnie radni decydują m.in. o kształcie lokalnych polityk wobec problemów uzależnień: przyjmują uchwały dotyczące gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i uchwały w sprawie ograniczenia dostępności alkoholu. W ramach konkursu zlecimy przygotowanie publikacji – informatora dla radnych, w którym zostaną omówione zadania własne gminy w zakresie przeciwdziałania uzależnieniom. Publikacja ta trafi do wszystkich gmin po wyborach samorządowych, tak aby dostarczyć aktualną wiedzę nowo wybranym radnym. To właśnie oni przez najbliższe cztery lata będą decydować o tym, co będzie się działo w samorządach lokalnych. Warto więc zadbać o dostarczenie wiedzy i informacji, które mogą być wsparciem dla lokalnych władz.
Przed samorządami jeszcze w zeszłym roku pojawiły się nowe zadania związane z przeciwdziałaniem przemocy domowej. Jak KCPU wspiera samorządy w tym obszarze?
W czerwcu ubiegłego roku weszły w życie przepisy znowelizowanej ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej. Zmieniły one dotychczasową praktykę w zakresie interwencji w sytuacji podejrzenia przemocy domowej, a także pracy z członkami rodzin z problemem przemocy. I chociaż osoby podejmujące działania w obszarze przeciwdziałania przemocy domowej długo czekały na te zmiany, to wymusiły one większą niż się spodziewano konieczność dostosowania się do nowej rzeczywistości prawnej. Aby pomóc profesjonalistom pracującym w gminach w sprawnym realizowaniu procedury „Niebieskie Karty” i w efektywnej pracy interdyscyplinarnej na rzecz ochrony przed przemocą, KCPU organizuje bezpłatne szkolenia m.in. dla członków zespołów interdyscyplinarnych i grup diagnostyczno-pomocowych oraz dla osób pracujących z dziećmi z rodzin z problemem przemocy i uzależnień. W tym roku dodatkowo chcemy nawiązać współpracę z kilkoma urzędami marszałkowskimi w zakresie szkoleń na temat realizacji procedury „Niebieskie Karty” dla członków gminnych komisji rozwiązywania problemów alkoholowych. Planujemy, że będą to 12-godzinne, bezpłatne dla uczestników, szkolenia, które pozwolą nie tylko na dostarczenie im wiedzy na temat zadań wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej, ale także na ćwiczenie kontaktu (rozmowy) z członkami rodzin z problemem alkoholowym i przemocy.
Zatem warto, aby gminy dowiadywały się w „swoich” urzędach marszałkowskich czy będą dostępne dla nich takie szkolenia. Czy KCPU planuje też działania związane z przeciwdziałaniem przemocy skierowane do innych grup niż członkowie gminnych komisji?
Oczywiście, także wśród zadań zlecanych przez KCPU w ramach konkursu znajdują się te, które dotyczą problematyki przemocy domowej. W bieżącym roku odbiorcami dofinansowywanych przez KCPU projektów będą w gminach, oprócz członków gminnych komisji, asystenci rodzinni, pracownicy Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie, przedstawiciele oświaty pracujący zarówno w szkołach, jak i w placówkach wsparcia dziennego, a także członkowie grup diagnostyczno-pomocowych.
Podnoszenie kwalifikacji przez osoby zajmujące się przeciwdziałaniem przemocy domowej to stałe wyzwanie zarówno dla tych osób, ale też dla instytucji takich jak KCPU. Czy w związku z tym istnieje jakiś system weryfikowania i potwierdzania tych kwalifikacji?
Dbamy o to, aby osoby pracujące obszarze przeciwdziałania przemocy domowej w środowiskach lokalnych posiadały odpowiednie kompetencje do pracy z osobami doznającymi przemocy i osobami stosującymi przemoc. Oprócz szkoleń i superwizji oferujemy profesjonalistom możliwość uzyskania certyfikatu specjalisty w zakresie przeciwdziałania przemocy domowej. Informacje na ten temat są na naszej stronie internetowej (https://kcpu.gov.pl/). Pracujemy nad tym, aby podobny system potwierdzenia kwalifikacji przygotować dla osób pracujących w obszarze profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii.
Jakie są według Pani najważniejsze wyzwania dla gmin w nadchodzącym czasie?
Wydaje się, że wyzwania dla gmin dotyczą przede wszystkim:
- podejmowania działań na rzecz ograniczenia dostępności alkoholu w tym poprzez prowadzenie ograniczenia nocnej sprzedaży napojów alkoholowych. Jest to nie tylko skuteczne narzędzie, będące w gestii Rady Gminy, do zmniejszenia spożycia alkoholu, ale także sprzyja poprawie poczuciu bezpieczeństwa mieszkańców;
- podejmowania interwencji w związku z naruszaniem zakazu reklamy napojów alkoholowych;
- podejmowania działań na rzecz zwiększenia dostępności pomocy dla członków rodzin z problemem uzależnień i przemocy. Chodzi tu zarówno o zagwarantowanie stabilności placówek oferujących pomoc i wsparcie, jak i o dbałość o odpowiednie kompetencje osób, które w tych placówkach pracują;
- lepsza jakość profilaktyki zaadresowanej do dzieci i młodzieży oraz większe korzystanie z programów rekomendowanych z naszej bazy www.programyrekomendowane.pl.
Myślę, że skoncentrowanie się przez przedstawicieli gmin na tych zadaniach pozwoli na prowadzenie skutecznej polityki wobec uzależnień, ale też ma szanse przynieść wymierne korzyści zarówno mieszkańcom, jak i gminom.
Opracowanie: Anna Hernik-Solarska.