Zależy nam, aby samorządy nagłośniły kampanię Lekarzu, reaguj na przemoc!, na przykład przekazując informacje do lokalnych mediów czy wysyłając informacje o lokalnych miejscach pomocy do POZ, a także prywatnych placówek ochrony zdrowia. Dobrze, żeby lekarze wiedzieli, jak wygląda ich lokalny system pomocy i gdzie skierować osobę doznającą przemocy domowej – mówi Katarzyna Łukowska, zastępca dyrektora KCPU.
Samorządy mają dwa ustawowe zadania w ramach gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii, na podstawie których mogłyby wspierać lekarzy w przeciwdziałaniu przemocy domowej. To „ochrona rodzin przed przemocą domową” oraz „prowadzenie działalności informacyjnej i edukacyjnej oraz działalności szkoleniowej w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych”. Jak wiadomo, przemoc domowa jest jednym z problemów związanych z alkoholem. Dlatego powstała kampania Lekarzu, reaguj na przemoc! W jaki sposób JST mogą ją wesprzeć?
Samorządy gminne mają sporo możliwości, żeby realnie wesprzeć lekarzy w przeciwdziałaniu przemocy domowej – nie tylko od strony „papierowej”, ale też w praktyce, tak by lekarze nie byli w tym osamotnieni. Edukacja lekarzy to w istocie działania na rzecz ochrony osób doznających przemocy domowej, podobnie jak samorządowe wsparcie dla pracowników socjalnych, policjantów czy nauczycieli w ramach ich przygotowania do przeciwdziałania przemocy domowej.
Co konkretnie mogą zrobić gminy?
Mogą organizować szkolenia dla lekarzy i personelu medycznego, czyli także pielęgniarek i ratowników medycznych, z rozpoznawania objawów przemocy, wypełniania dokumentacji, komunikacji z osobą doświadczającą przemocy. Warto prowadzić osobne szkolenia dotyczące przemocy wobec dzieci, ponieważ jej rozpoznanie wymaga szczególnych kompetencji lekarza – sygnały są tu często subtelne, niespecyficzne i mogą łatwo zostać pomylone z innymi problemami zdrowotnymi czy rodzinnymi. Także rozmowa z dzieckiem wymaga innego języka i podejścia niż w przypadku dorosłego. Trzeba umieć zadawać pytania w sposób, który nie zastraszy dziecka ani nie zasugeruje odpowiedzi. Lepiej zadawać pytania otwarte, np. Opowiedz, jak to się stało zamiast: Czy ktoś cię uderzył? Podczas takich szkoleń należy omówić nie tylko kwestie medyczne, ale także prawne, związane z przemocą domową – w tym potrzebę zapewnienia dziecku ochrony przez pracownika socjalnego przy udziale policji i przedstawiciela ochrony zdrowia, problem zachowania tajemnicy lekarskiej w związku z udziałem przedstawiciela ochrony zdrowia w systemie przeciwdziałania przemocy domowej, uruchomienie procedury Niebieskie Karty czy zasady powiadomienia sądu rodzinnego.
Inne możliwe działanie to przygotowanie i dostarczenie do placówek medycznych materiałów edukacyjnych (ulotki, plakaty, broszury) dla pacjentów i lekarzy. Ulotki i inne materiały edukacyjne na temat przemocy mogą być bardzo pomocnym narzędziem dla lekarza, bo spełniają kilka ważnych funkcji – zarówno w pracy z pacjentem, jak i w samej profilaktyce. Ułatwiają rozpoczęcie rozmowy na trudny temat. Wręczenie lub wyeksponowanie materiału może być bezpiecznym sygnałem, że lekarz jest gotowy wysłuchać i pomóc. Ulotki czy broszury przekazują kluczowe informacje, które pacjent może zabrać do domu, wzmacniają też świadomość i motywację do szukania pomocy.
Można także zachęcić gminy, aby upowszechniły kampanie i przygotowane materiały edukacyjne w swoich POZ i innych placówkach medycznych.
Informacja o kampanii zostanie przekazana do każdego POZ i do każdej gminy, ale i tak chciałabym, żeby samorządy nagłośniły tę kampanię, na przykład przekazując informacje do lokalnych mediów czy wysyłając informacje o lokalnych miejscach pomocy do POZ, a także prywatnych placówek ochrony zdrowia. Dobrze, żeby lekarze wiedzieli, jak wygląda ich lokalny system pomocy i gdzie skierować osobę doznającą przemocy domowej. Gmina mogłaby mieć tzw. stały punkt konsultacyjny dla lekarzy, czyli wyznaczyć osoby kontaktowe w gminie (np. w OPS), do których lekarz może szybko zadzwonić w sprawie pacjenta, wobec którego mamy podejrzenie, że doznaje przemocy.
Czy samorządy gminne mogą finansować działania edukacyjne i szkoleniowe z obszaru przemocy domowej, kierowane do lekarzy, w ramach środków z tzw. korkowego oraz z „małpek”?
Tak, to zadanie wpisuje się w lokalną, międzysektorową politykę przeciwdziałania negatywnym skutkom spożywania alkoholu, ponieważ jednym z czynników ryzyka przemocy domowej jest alkohol i dlatego może być finansowane również z tzw. małpek.