Hazard internetowy ma bardzo duży potencjał uzależniający. Według badań CBOS aż 80 proc. nastolatków spędzających czas w kasynach internetowych sytuuje się w grupach ryzyka uzależnienia od hazardu, a ponad 10 proc. przejawia symptomy rozwiniętego nałogu.
Lipiec 2025 roku. W wyszukiwarce Google wpisuję hasło „kasyno online” i klikam „wyszukaj”. Pierwsze trzy wyniki oferują grę w jedynym legalnym kasynie w Polsce – prowadzonym przez Totalizator Sportowy. Proszą mnie, by wysłać im skan dowodu osobistego, bo sprawdzają czy jestem osobą pełnoletnią. Zgodnie bowiem z polskim prawem hazard dozwolony jest tylko dla osób dorosłych. Ja jednak udaję dziecko i sprawdzam, czy jest możliwość, by ominąć ten wymóg.
Na czwartym i piątym miejscu w wynikach Google pojawiają się „kasyno z najniższym depozytem w Polsce” oraz „kasyno bez rejestracji”. Klikam. W kasynie bez rejestracji loguję się w ciągu dziesięciu sekund. Bez weryfikacji wieku, bez podania prawdziwych danych. Tu mogę grać, o ile wpłacę środki finansowe. Reklama obok głosi: „Anonimowość oraz prosta obsługa to najmocniejsze strony kasyn bez weryfikacji. Wchodzisz i grasz, bez zbędnych procedur i żmudnych rejestracji”. Klikam więc w menu główne. Przed moimi oczami wyświetlają się rzędy kolorowych obrazków – blisko im w stylistyce do Disneya. Na jednym mruga do mnie okiem uśmiechnięty kowboj, na drugim groźnie popatruje tygrys, na trzecim – diabełek. To rodzaje gier kasynowych dostępnych na tej stronie – elektroniczni jednoręcy bandyci. Wystarczy że wpłacę depozyt – 4 złote – i mogę grać. Sprawdzić, jakie przygody oferuje mi tygrys czy kowboj. Cała procedura zajęła mi około dwóch minut.
Sprawdzam kolejną ze stron. W „kasynie z najniższym depozytem” o tyle trudniej jest się zarejestrować, że operator strony – „obsługiwany przez firmę zarejestrowaną zgodnie z prawem i z siedzibą w Curaçao” (kraj autonomiczny Holandii w Ameryce Południowej) – wymaga ode mnie podania numeru telefonu. Rezygnuję z rejestracji, jednak dalej prowadzę moje dochodzenie – klikam stronę zachęcającą, by zagrać online w Holandii. Tutaj po raz pierwszy, zamiast ekranu z grami, wyświetla się komunikat „The internet site is not accepting visitors from your country”.
Rejestr domen służących do oferowania gier hazardowych niezgodnie z ustawą informuje, że tylko dziś zablokował dostęp do 40 stron z nielegalnym hazardem – a wszystkich dotychczas zablokowanych jest ponad 50 tysięcy. Być może holenderskie kasyno online znalazło się na tej liście.
Kasyna online a dzieci
Już w 2017 roku badacze z Fundacji Centrum Badań Opinii Społecznej1 sprawdzili, czy i jak często dzieci korzystają z nielegalnego hazardu. Oferta wirtualnych kasyn internetowych dostępnych dla nastolatków wydaje się bardzo duża: w odpowiedzi na pytanie o kasyno, w którym zazwyczaj grają w darmowe gry, respondenci wymienili ponad czterdzieści nazw portali internetowych poświęconych grom o charakterze hazardowym. Wśród nich wyróżnia się kilka szczególnie popularnych wśród nastolatków: KasynoGry24.pl, Pokerstars czy Casino Euro – z oferty każdego z nich korzysta co dziesiąty respondent. Dużą popularnością cieszą się też automatybarowe.pl, Pan Kasyno, Bet-at-Home, Energy Casino i darmowe-kasyno-gry.pl.
Co czwarty nastoletni gracz nie podaje nazwy kasyna internetowego z darmowymi grami. Młodzi nie pamiętają nazw, ponieważ, jak deklarują, na strony kasyn są przekierowywani z portali społecznościowych bądź każdorazowo szukają strony kasyna poprzez wpisanie odpowiedniego hasła w przeglądarkę. Pytani o motywację do gry, odpowiadali:
– interesowała mnie gra, bo moje ziomki w to grali i spodobało mi się to;
– zacząłem grać z przyjaciółmi, oni mnie do tego zachęcili, mają ciekawy sposób działania stron – jest łatwy i przyjemny;
– bo to są najpopularniejsze wirtualne kasyna wśród moich znajomych i od nich zacząłem i gram w nich z przyzwyczajenia;
– fajna grafika, polecił mi to kasyno mój kolega. Łatwa jest w nim nawigacja;
– jest dużo bonusów. Łatwa rejestracja. Graficznie strona fajnie wygląda. Łatwo się tam gra;
– jest ono bardzo łatwo dostępne na urządzeniach mobilnych. Dużo moich znajomych korzysta z tego kasyna;
– otworzyło mi się za pierwszym razem, więc tam już wchodziłem; mój starszy brat też tam gra;
– polecili mi je znajomi oraz można dostać dużo wirtualnych pieniędzy na samym starcie gry2.
W raporcie z badań CBOS możemy przeczytać, że hazard internetowy ma bardzo duży potencjał uzależniający. Aż 80 proc. nastolatków spędzających czas w kasynach internetowych sytuuje się w grupach ryzyka uzależnienia od hazardu, a ponad 10 proc. przejawia symptomy rozwiniętego nałogu. To, co jest charakterystyczne dla postępującego uzależnienia, to powtarzające się błędy poznawcze, czyli problemy z oszacowaniem straconych pieniędzy oraz czasu.
Darmowe gry w wirtualnym kasynie nie są jednak doświadczeniem, którym nastolatki chętnie dzielą się z rodzicami – połowa ogółu badanych deklaruje, że żadne z rodziców o tym nie wie, a w przypadku niespełna 13 proc. świadome jest tylko jedno z rodziców.
Niechlubne dane na temat hazardu w Polsce
By zrozumieć, jak poważny staje się problem rosnącej dostępności gier hazardowych oraz ich popularności także wśród dzieci i młodzieży, warto spojrzeć na niego szerzej. Na polskim rynku od prawie dziesięciu lat legalnie działa ponad dwadzieścia stron z grami hazardowymi. Głównie są to strony oferujące obstawianie meczów, ale coraz częściej także i tu znajdujemy gry innego rodzaju – podobne do spotykanych w kasynach. Jednak niemożliwe, by zagrały tu dzieci. Zgodnie z polskim prawem proces rejestracji jest żmudny – wymaga podania pełnych danych, przesłania skanu dowodu osobistego, co do którego weryfikujący nas pracownicy mogą mieć pytania (sprawdzałam to) albo prosić o ponowną wysyłkę dokumentu tożsamości w lepszej rozdzielczości.
Z raportu firmy EY przygotowanego na zlecenie Stowarzyszenia na rzecz likwidacji szarej strefy gier i zakładów wzajemnych w Polsce Graj Legalnie wynika, że dynamiczny wzrost legalnego rynku kasyn online w Polsce przyczynił się do obniżenia udziału wartości szarej strefy w całkowitej wartości rynku. Mimo to, szara strefa stanowi wciąż znaczącą jego część – ponad 40 proc. A wzrost wartości szarej strefy w ujęciu nominalnym powoduje coraz większe straty dochodów z podatku od gier dla sektora finansów publicznych. W 2023 roku wartość utraconych dochodów wyniosła ok. 520 mln zł, czyli o 180 mln zł więcej niż w roku 2018.
Zgodnie z szacunkami EY, wartość przychodów w szarej strefie na rynku kasyn online w Polsce wzrosła z blisko 680 mln zł w 2018 roku do ponad 1 mld zł w 2023 r.
Jak donosi najnowszy raport CBOS pt. Oszacowanie rozpowszechnienia oraz identyfikacja czynników ryzyka i czynników chroniących uzależnienia od hazardu i innych uzależnień behawioralnych – edycja 2023/20243 poświęcony skali uzależnienia od hazardu oraz popularności gier hazardowych w Polsce:
- 35 tys. Polaków uprawia patologiczny hazard – w ciągu ostatnich pięciu lat liczba osób grających patologicznie wzrosła o 30 proc.;
- młody, relatywnie nisko wykształcony mężczyzna – to profil gracza w największym stopniu zagrożonego uzależnieniem od hazardu;
- wśród ogółu osób deklarujących udział w grach na pieniądze w okresie 12 miesięcy poprzedzających badania aż 5,7 proc. stanowią osoby niepełnoletnie w wieku 15–17 lat;
- 6 proc. respondentów z grupy grających w gry hazardowe zna osoby, które uprawiają hazard nielegalnie (na nielegalnych stronach www).
Dzieci i młodzież a hazard – dane europejskie
Głównym badaniem, które regularnie monitoruje skalę zachowań ryzykownych i szkodliwych wśród europejskiej młodzieży, jest ESPAD. Już w poprzedniej edycji badań ESPAD wskazywano, że wysoki stopień normalizacji hazardu w społeczeństwach został uznany za ważny czynnik wpływający na rozpoczęcie grania i rozwój hazardu problemowego u młodzieży. Według najnowszego raportu – ESPAD 20244 – w całej Europie średnio 23 proc. uczniów zgłosiło, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy uprawiało hazard na pieniądze, osobiście lub online, poprzez gry losowe, takie jak automaty do gier, gry w karty lub kości, loterie lub zakłady sportowe lub wyścigi zwierząt. Najwyższy wskaźnik udziału w grach hazardowych wśród uczniów odnotowano we Włoszech (45 proc.), Islandii (41 proc.) i Grecji (36 proc.), natomiast najniższy – w Gruzji (9,5 proc.). W każdym z krajów to chłopcy zgłaszają znacznie wyższy udział w grach hazardowych niż dziewczęta.
W przypadku gier hazardowych online odnotowano znaczny wzrost – ich rozpowszechnienie wzrosło z 8 proc. w 2019 roku do 14 proc. w 2024 roku. Wskaźniki uczestnictwa wzrosły o ponad połowę wśród chłopców (z 13 proc. w 2019 roku do 20 proc. w 2024 r.), ale potroiły się wśród dziewcząt (z niespełna 3 proc. w 2019 roku do blisko 9 proc. w 2024 roku).
Odsetek uczniów-graczy wykazujących potencjalnie szkodliwe zachowania hazardowe znacznie wzrósł i niemal się podwoił – z 4,7 proc. w 2019 roku do 8,5 proc. w 2024 roku. Chociaż odsetek ten pozostaje znacznie wyższy wśród chłopców, wzrost jest bardziej wyraźny wśród dziewcząt.
Jak piszą autorzy raportu ESPAD, dane te uwypuklają zmieniającą się sytuację w zakresie hazardu wśród nastolatków, w szczególności rosnącą rolę gier hazardowych online i zmieniającą się dynamikę płci, co wymaga stałego monitorowania i dostosowanych do potrzeb interwencji.
W Polsce, w roku 2024, wśród pierwszoklasistów szkół średnich doświadczenia z grami hazardowymi (kiedykolwiek w życiu) potwierdziło 25 proc. badanych, zaś w starszej kohorcie – trzecioklasistów – 27 proc. W czasie ostatnich 30 dni przed badaniem w grach hazardowych uczestniczyło 12,5 proc. pierwszoklasistów i 25 proc. uczniów klas trzecich.
W co grają uczniowie?
Stacjonarnie największą popularnością cieszyły się zakłady sportowe (ok. 13 proc. w obu grupach). Najczęściej respondenci grali w nie raz na miesiąc lub rzadziej. Podobnie wśród gier w internecie – w obu kohortach na pierwszym miejscu są zakłady sportowe (13 proc. i 16 proc.).
Dane z 2024 roku, w porównaniu z 2019 roku, wskazują na wzrost częstotliwości grania. Uczniowie, jeśli grają w gry hazardowe, najczęściej poświęcają na to mniej niż trzydzieści minut w ciągu dnia. Robi tak blisko 10 proc. uczniów z młodszej kohorty oraz niemal 11 proc. uczniów ze starszej grupy.
Czy polscy uczniowie mają problem z hazardem?
Zbadano to za pomocą dwóch wskaźników grania problemowego. Pierwszym była potrzeba stawiania w grze coraz większych pieniędzy, a drugim – okłamywanie kogoś ważnego dla respondenta w sprawie tego, jak dużo gra. Potrzebę stawiania coraz większych pieniędzy wyraziło 9 proc. uczniów w wieku piętnastu–osiemnastu lat. Zaś kłamstwo w sprawie tego, jak wiele się gra, okazało się mniej rozpowszechnione – do tego zachowania przyznało się ok. 4 proc. uczniów. Ci, którzy w 2024 roku zadeklarowali oba symptomy, stanowili niespełna 3 proc. Dla porównania, uczniowie, którzy zadeklarowali oba symptomy w 2019 roku, stanowili mniej niż 1,5 proc.
Wyzwania na miarę obecnych czasów
W badaniu ESPAD wyraźnie obserwujemy spadek używania alkoholu i nielegalnych substancji psychoaktywnych, natomiast skokowy wzrost zainteresowania grami hazardowymi. Przy nieszczelnym rynku – gdzie tak łatwo o nieograniczoną dostępność gier hazardowych w internecie – stajemy przed poważnymi wyzwaniami.
Kluczowa staje się edukacja rodziców, dotycząca zagrożeń związanych z hazardem online. Ale równie ważne jest opracowanie skutecznych zapisów prawnych, które będą odstraszać od korzystania z nielegalnych stron. I wreszcie, odpowiednie systemy technologiczne skutecznie blokujące nielegalne domeny.
Maja Ruszpel
- Nastolatki w sieci hazardu. Pogłębiona analiza zjawiska hazardu online z perspektywy grających nastolatków jako grupy szczególnie narażonej na zagrożenia będące jego skutkiem (2017). Warszawa: Fundacja CBOS przy współfinansowaniu ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych oraz na zlecenie KBPN. ↩︎
- Tamże. ↩︎
- Oszacowanie rozpowszechnienia oraz identyfikacja czynników ryzyka i czynników chroniących hazardu i innych uzależnień behawioralnych – edycja 2023/2024 (2024). Warszawa: Fundacja CBOS przy współfinansowaniu ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych oraz na zlecenie KCPU. ↩︎
- J. Sierosławski, U. Sierosławska (2024). Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną. Raport z ogólnopolskich badań ankietowych zrealizowanych w 2024 r. EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH ESPAD. Warszawa: Instytut Psychiatrii I Neurologii. Zadanie współfinansowane ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych na zlecenie KCPU. ↩︎