Ponad 100 badań zrealizowanych przez 24 instytucje badawcze – tak prezentuje się plon prac Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom w obszarze wspierania rozwoju badań naukowych poświęconych uzależnieniom behawioralnym.
Do grona instytucji badawczych należą m.in. Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Uniwersytet SWPS, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Akademia Wychowania Fizycznego im. J. Kukuczki, Fundacja CBOS czy Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.
Badania te od siedmiu lat promowane są przez Fundację Inspiratornia, która zaprasza pracowników instytucji samorządowych do zapoznania się z nimi, jak i do udziału w promujących je konferencjach. Zanim jednak o promocji i tym, co z niej mogą wynieść urzędnicy – parę słów o samych badaniach. Można je podzielić na cztery główne obszary tematyczne:
- uzależnienie od hazardu – diagnoza osób które doświadczyły tego zaburzenia, skala uzależnienia od hazardu w Polsce w podziale na różne grupy wiekowe oraz populacje (piłkarze, internauci, osoby osadzone w zakładach karnych, kobiety, nastolatki, etc.), a także skuteczność oddziaływań terapeutycznych wobec tej grupy pacjentów;
- nadużywanie nowoczesnych technologii przez dzieci i młodzież – tu znajdziemy szereg badań analizujących skalę problemu, z podziałem na dzieci do 6. roku życia, przez nastolatki, po młodych dorosłych. W ramach badań opisane zostały także skuteczne strategie profilaktyczne oraz proponowane oddziaływania terapeutyczne;
- analiza i opis nowych zjawisk, które mogą mieć negatywny wpływ na zdrowie społeczne oraz jednostkowe poprzez prowadzenie do zachowań uzależniających – są nimi między innymi gry Pay2win, lootboxy, inwestycje w kryptowaluty czy korzystanie z platform takich, jak Instagram czy Tik Tok;
- wpływ nowoczesnych technologii na osoby dorosłe – m.in. na zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe czy problemy ze snem.
Każde z badań zostało opisane w oddzielnym raporcie, a wszystkie one umieszczone są na stronie www.kcpu.gov.pl/uzaleznienia-behawioralne/badania. Można z nich korzystać nieodpłatnie. Specjaliści profilaktyki lub terapii współczesnych zachowań uzależniających znajdą tam informacje, które mogą wspierać wdrażanie skutecznych polityk lokalnych, jak i krajowych, poświęconych przeciwdziałaniu rozwoju uzależnień behawioralnych, a także działania profilaktyczne, terapeutyczne lub edukacyjne w tym zakresie.
Promocja badań naukowych
Jak już wspomnieliśmy, od 2018 roku Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom – jako jedna z nielicznych instytucji w Polsce – wspiera badaczy i naukowców w promocji efektów ich pracy. Co roku Fundacja Inspiratornia przygotowuje dla nich strategie media- i public relations, które mają na celu dotarcie do jak najszerszego grona odbiorców. Na działania składają się:
- tworzenie bazy mediów – zależnie od tematu poruszanego w danych badaniach, tak by trafić do dziennikarzy, dla których określone zagadnienie będzie interesujące;
- opracowanie materiałów dla prasy, radia i telewizji oraz na platformy społecznościowe – są to grafiki, filmy, a także opracowania badań i informacje prasowe anonsujące najważniejsze wyniki kolejnych badań;
- konferencje prasowe – z uwagi na potrzebę dotarcia do mediów w całej Polsce konferencje odbywają się w trybie online;
- monitoring mediów – analizujący skalę dotarcia do mediów i liczbę artykułów oraz wywiadów.
Jak wygląda to w praktyce? Co roku, Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom wybiera kilka najważniejszych badań do promocji i, we współpracy z Fundacją Inspiratornia, wspiera proces popularyzacji wiedzy naukowej. Cała ta praca nie byłaby możliwa bez otwartości i zaangażowania naukowców, którzy często nie mają wcześniejszych doświadczeń w pracy z mediami i wymaga to od nich nauki nowych umiejętności oraz przełamania stresu związanego z ekspozycją społeczną.
Dlatego na początkowym etapie prac fundacja wypracowuje – wspólnie z kierownikiem danego projektu badawczego – główny przekaz, jaki ma trafić do mediów i szerokiego grona odbiorców. Jednocześnie, jeśli jest taka potrzeba, pomaga wypracować zasadnicze talking points, czyli najważniejsze wyniki badań opowiedziane w najprostszy sposób, tak by ich treść była jak najciekawsza dla odbiorcy, a także, by dotyczyła znanych mu kwestii i problemów. Praca ta jest często bardzo potrzebna, z uwagi na fakt specjalistycznego i niszowego języka jakiego używają naukowcy – często trudnego w odbiorze dla tych, które nie są zawodowo związani z tematyką badań. Następnie, organizowane są wywiady w mediach. Połączone jest to z konferencją prasową, na którą zapraszane są redakcje z całej Polski. W sumie informacja prasowa anonsująca publikację badań oraz konferencję wysyłana jest do trzech tysięcy jednostek.
W ten sposób wypromowano m.in. badania „Hazard w życiu seniorów”, „Phubbing rodzicielski”, „Prawo wobec hazardu”, „Kontrolowane granie”, „Brzdąc w sieci”, „Korzystanie z lootboxów przez Polaków”, „e-games. Gry komputerowe i Pay2Win”, „Zaburzenia uprawiania hazardu i problemowe korzystanie z internetu wśród piłkarzy”, Hazard problemowy i patologiczny wśród osób odbywających karę pozbawienia wolności”, „Kontrolowane granie w gry hazardowe” osiągając często wielomilionowe dotarcie do odbiorców oraz setki artykułów w prasie, radiu i internecie.
Dodatkowym efektem projektu jest to, że cała grupa osób związanych z rozwojem nauki stała się ekspertami rozpoznawalnymi w mediach – są to m.in. dr Magdalena Rowicka, dr Bernadeta Lelonek-Kuleta, prof. Łukasz Wieczorek czy prof. Aneta Przepiórka.
KCPU innowatorem w dziedzinie promocji badań
Warto podkreślić, że mało która instytucja publiczna zajmująca się zdrowiem społecznym w Polsce podjęła się takiej inicjatywy. Promowaniem wyników badań naukowych najczęściej bowiem zajmują się same instytucje badawcze, uniwersytety i akademie na których powstają dane badania. Przykładem takich działań może być projekt Promocja badań naukowych Uniwersytetu Warszawskiego. Jego realizacja pozwoliła na zwiększenie skali promocji wyników badań naukowych pracowników UW. W ramach tego działania skonsolidowane projekty obejmują m.in. organizację specjalnie przygotowanych wykładów, lekcji, pokazów skierowanych do różnych grup społecznych oraz przygotowanie w językach polskim i angielskim informacji poświęconych osiągnięciom naukowych pracowników UW. Podobne działania podejmuje spółka celowa Uniwersytetu Śląskiego, która zajmuje się komercjalizacją wyników badań naukowych, prac rozwojowych i technologii powstałych na UŚ. Jednocześnie inicjuje współpracę na linii nauka–biznes–samorząd. Innym takim działaniem jest Inkubator Innowacyjności 4.0 – jego celem jest pomoc polskim naukowcom w badaniach, a następnie w ich komercjalizacji i promocji. Ustanowiło go Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
W programie tym udzielane jest wsparcie na rzecz inkubatorów innowacyjności, czyli uczelni i ich spółek celowych lub konsorcjów utworzonych przez uczelnie, instytutów naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutów badawczych.
W przypadku Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom badania te możliwe są w ramach Zadania 2.4.4. Narodowego Programu Zdrowia pod nazwą Prowadzenie badań dotyczących uzależnień behawioralnych oraz monitorowanie i ewaluacja podejmowanych działań. Zadanie to utworzono zgodnie z art. 88 ust. 4 pkt 3 ustawy o grach hazardowych. Przepisy te dotyczą wydatków z Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych, które – przypomnijmy – mogą być przeznaczone wyłącznie na:
- prowadzenie działalności informacyjno-edukacyjnej i opracowywanie specjalistycznych ekspertyz, raportów, sprawozdań dotyczących problematyki uzależnień od hazardu lub innych uzależnień niestanowiących uzależnienia od substancji psychoaktywnych;
- opracowywanie i wdrażanie nowych metod profilaktyki i rozwiązywania problemów wynikających z uzależnień od hazardu lub innych uzależnień niestanowiących uzależnienia od substancji psychoaktywnych;
- udzielanie finansowej pomocy instytucjom i stowarzyszeniom realizującym zadania związane z rozwiązywaniem problemów wynikających z uzależnień od hazardu lub innych uzależnień niestanowiących uzależnienia od substancji psychoaktywnych, w tym sporządzanie oceny rozpowszechnienia i zagrożenia patologicznym hazardem;
- prowadzenie działań ukierunkowanych na podnoszenie jakości programów profilaktycznych i terapeutycznych, a także zwiększanie kompetencji zawodowych osób zajmujących się leczeniem w celu zwiększenia skuteczności oraz dostępności leczenia uzależnień od hazardu lub innych uzależnień niestanowiących uzależnienia od substancji psychoaktywnych dla osób z uzależnieniem i ich bliskich;
- zadania określone w przepisach o zdrowiu publicznym.
Zapraszamy samorządowców do udziału w konferencjach
Bez wspomnianych badań wiedza na temat uzależnień behawioralnych w Polsce nie mogłaby istnieć i się rozwijać. Dzięki pracy naukowców oraz Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom możemy więc efektywniej nieść pomoc osobom potrzebującym – zarówno dzieciom i młodzieży, jak i dorosłym. A wiedza płynąca z badań może być szczególnie pomocna i istotna dla osób odpowiadającym na poziomie samorządów za projektowanie strategii przeciwdziałania uzależnieniom behawioralnym.
Wszystkich zainteresowanych materiałami edukacyjnymi, które powstały przy okazji promocji wcześniejszych badań, jak i uczestnictwem w przyszłych konferencjach prasowych oraz otrzymywaniem materiałów prasowych prosimy o kontakt z Fundacją Inspiratornia: fundacja.inspiratornia@gmail.com.