W pierwszych dniach lipca odbyła się w Warszawie dwudniowa konferencja pn. „Od deklaracji do systemu pomocy”, której tematem przewodnim było 30-lecie Ogólnopolskiego Pogotowia „Niebieska Linia” oraz 20-lecie obowiązywania ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej. Wydarzenie to pokazało, jak wiele pracy i wspólnych działań zostało włożonych w zwiększanie zakresu ochrony osób doznających przemocy. Uczestnicy spotkania mówili też o tym, co jeszcze jest do zrobienia w tym obszarze. A najważniejsze to, że 800 120 002 – to numer łączący z bezpłatną i całodobową „Niebieską Linią”, która może uratować życie!
Dwudniowe wydarzenie rozpoczęło się od konferencji prasowej, podczas której przedstawiciele mediów dowiedzieli się o historii Ogólnopolskiego Pogotowia „Niebieska Linia” oraz o szczegółach tworzenia prawa chroniącego osoby doznające przemocy. Wśród osób biorących udział w konferencji prasowej znalazły się: Liliana Krzywicka przewodnicząca Rady ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej KCPU, Katarzyna Łukowska zastępca dyrektora KCPU, sędzia Dorota Łopalewska dyrektor Departamentu Spraw Rodzinnych i Nieletnich w Ministerstwie Sprawiedliwości, Agnieszka Wolańczyk kierowniczka Ogólnopolskiego Pogotowia „Niebieska Linia” oraz dr hab. Magdalena Szafranek, prof. Uniwersytetu Warszawskiego.
W imieniu redakcji e-gazety Strategie JST zadałam pytanie o to, jak oceniana jest współpraca z samorządami w obszarze związanym z przeciwdziałaniem przemocy domowej. Odpowiedzi udzieliła Katarzyna Łukowska zastępca dyrektora KCPU – Warto powiedzieć, że ustawa o wychowaniu w trzeźwości była pierwszym aktem prawnym, w którym pojawiło się sformułowanie „przemoc domowa” i dziś w ramach gminnych programów związanych z rozwiązywaniem problemów alkoholowych, samorządy powinny też zajmować się problemem przemocy domowej. Czy to robią? Tak, natomiast nasze badania pokazują, że z całego miliardowego budżetu, którym dysponują gminy na rozwiązywanie problemów alkoholowych, tylko kilka procent finansów trafia na realizację działań nakierowanych na przeciwdziałanie przemocy. To jest trochę za mało, dlatego na pewno w tym obszarze jest jeszcze wiele do zrobienia. Chcę podkreślić, że sam system przeciwdziałania przemocy jest dobrze skonstruowany, ale ważne jest to, jakie priorytety ma gmina i czy wśród nich jest przeciwdziałanie przemocy. Oczywiście, chcę też powiedzieć, że znając mechanizmy socjologiczne, może być trudniej działać w małych społecznościach, bo z jednej strony więcej o sobie wiemy, ale z drugiej, jesteśmy obarczeni tą znajomością, lojalnością, w tym przypadku działającą na niekorzyść. Może być trudniej podejmować interwencję niż wtedy, gdy jesteśmy anonimowi. Ale tym bardziej ważna jest edukacja lokalnych społeczności – reaguj na przemoc, nie bądź milczącym świadkiem” – powiedziała ekspertka z KCPU.
„W określeniu system przeciwdziałania przemocy, słowo „system” może być czymś, co nas jakoś oddala od samego problemu. System to rodzaj mapy drogowej, ale najważniejszy zawsze jest człowiek – czy jest zmotywowany, czy ma wiedzę, czy ma wsparcie w innym człowieku. To, o czym mówię, dobrze pokazuje przykład systemu ochrony zdrowia i reagowania na przemoc. To od lekarza, od człowieka, od jego motywacji zależy to, czy zobaczy w pacjencie więcej, czy dostrzeże symptomy, że osoba ta może doznawać przemocy i czy podejmie działania w tym obszarze” – dodała.
Po konferencji prasowej rozpoczęła się zasadnicza część wydarzenia, którego pierwsze dwie godziny upłynęły pod znakiem spojrzenia wstecz trzydzieści lat, przypomnienia początków Pogotowia, mówiła o tym między innymi Katarzyna Kądziela pierwsza szefowa Ogólnopolskiego Pogotowia „Niebieska Linia”. W tej części wydarzenia zostały również przyznane wyróżnienia – „Zasłużony dla przeciwdziałania przemocy domowej”.
W części oficjalnej wydarzenia udział wzięła Dagmara Korbasińska-Chwedczuk dyrektor Departamentu Zdrowia Publicznego w Ministerstwie Zdrowia. W swoim wystąpieniu podkreśliła rolę działań służących wsparciu osób doznających przemocy, ale też działań zmierzających do zmniejszania skali tego zjawiska. Przekazała, że Ministerstwo Zdrowia wraz z innymi resortami będzie kontynuowało działania związane z tym obszarem, będzie aktywnie wspierało inicjatywy dążące do jak najlepszej ochrony osób doznających przemocy.
– Działania Pogotowia „Niebieska Linia” to niezwykle ważny element systemu pomocy osobom doznającym przemocy domowej. To też wieloletnie doświadczenie osób związanych z Pogotowiem – powiedziała Bogusława Bukowska, dyrektor Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom. To właśnie na zlecenie KCPU działa Ogólnopolskie Pogotowie „Niebieska Linia”, a o tym, jak duże jest to doświadczenie świadczą liczby – ponad 394 tysiące rozmów telefonicznych, 28 tysięcy odpowiedzi e-mailowych, 8 tysięcy interwencji.
Ogólnopolskie Pogotowie dla Osób Doznających Przemocy Domowej „Niebieska Linia” powstało w 1995 roku z inicjatywy Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (obecnie Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom – KCPU). W latach 1995-2006 Pogotowie „Niebieska Linia” prowadzone było przez Instytut Psychologii Zdrowia, a od 2007 roku zadanie to realizowane jest przez zespół Stowarzyszenia na Rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia”.
„Utworzenie Pogotowia stanowiło impuls i fundament do zbudowania kompleksowego ‘niebieskiego’ systemu chroniącego osoby doznające przemocy domowej. Powstała na przykład procedura „Niebieskie Karty”, umożliwiająca policjantom dokumentowanie przebiegu interwencji tak, by ułatwić prowadzenie ewentualnych czynności dochodzeniowych. Rozszerzona została definicja przemocy: dotychczas ‘rodzinną’ zastąpiła ‘domowa’, gdyż dotyka ona przecież także osoby pozostające w nieformalnych związkach czy relacjach” – wyjaśnia Liliana Krzywicka, przewodnicząca Rady ds. Przeciwdziałania Przemocy Domowej KCPU w wypowiedzi dla PAP.
Aktualnie zespół Pogotowia „Niebieska Linia” składa się z 66 osób: konsultantów, prawników, koordynatorów. Ze wsparcia i pomocy mogą korzystać także cudzoziemcy (rozmowy prowadzone są w języku angielskim, rosyjskim, ukraińskim), a także osoby głuche (do konsultacji w języku migowym – PJM – wykorzystywany jest komunikator internetowy).
„Żadna osoba w swoim domu nie musi znosić upokorzeń, nie musi się bać. Każdy zasługuje na spokój i szacunek. Często pierwszym krokiem w kierunku zmiany swojej sytuacji jest właśnie anonimowa rozmowa telefoniczna. Nasi konsultanci nie oceniają, nie pouczają, z cierpliwością słuchają i towarzyszą w szukaniu rozwiązań. Jeśli doświadczasz przemocy – zadzwoń, porozmawiaj, nie wahaj się szukać pomocy” – mówi Katarzyna Łukowska zastępca dyrektora Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom w rozmowie z PAP.
Podczas dwóch dni konferencji eksperci zajmujący się obszarem zdrowia, prawa, psychologii czy socjologii omawiali kwestie związane z przemocą domową w kontekście prawa, zdrowia, życia społecznego. Zarówno wykłady, jak i dyskusje panelowe koncentrowały się na tym, jak można wzmocnić system pomocy osobom doznającym przemocy, ale również objąć dedykowaną pracą osoby, które stosują przemoc. Omawiano system prawny, ale również podjęto kwestie związane ze zjawiskami dotyczącymi przemocy domowej.
Uczestnicy spotkania podkreślali dużą wartość merytoryczną wydarzenia oraz potrzebę stałego podnoszenia kompetencji i monitorowania zmian w obszarze związanym z przemocą przez osoby, które w swojej pracy zajmują się tą tematyką.
Podsumowując zarówno lipcową konferencję, jak również działający w Polsce system przeciwdziałania przemocy warto zacytować Katarzynę Łukowską zastępcę dyrektora KCPU w wypowiedzi dla PAP: „Polskie rozwiązania są często stawiane w Europie za wzór, ale nawet najlepszy system nie będzie prawidłowo działać bez zmiany sposobu myślenia: każdego człowieka i całego społeczeństwa. Dla żadnej formy przemocy nie może być po prostu nawet minimalnego przyzwolenia”. Konferencja została zrealizowana w ramach: Zadanie zostało sfinansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2021-2025 w ramach konkursu przeprowadzonego przez Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom. Osoby, które chciałyby obejrzeć zarejestrowaną konferencję, mogą to zrobić korzystając z linków zamieszczonych na stronie Instytutu Nowej Kultury, realizatora konferencji:
https://instytutnowejkultury.pl/aktualnosci/niebieska-linia